Mấy năm trước du lịch Đà Lạt, vợ chồng tôi đã lấy tour tham quan ngoại thành Đà Lạt trong một ngày. Dịp này chúng tôi đã ghé tham quan một làng cà phê Chồn, và nếm thử cà phê ở đây, ngon tuyệt vời. Loại cà phê chúng tôi uống thử hôm đó là Cà Phê Mocha Chồn.
Cây cà phê Mocha chỉ trồng được ở những nơi cao khoảng 1,500 thước (m) trên mực nước biển. Do đó chỉ ở Đà Lạt người ta mới trồng được loại cà phê nầy. Tại sao Mocha Chồn? Theo lịch sử trồng cà phê, loại cà phê Chồn tên Weasel Coffee, rất mắc được tìm thấy ở Indonesia đầu tiên. Cà Phê này còn được biết đến với tên Kopi Luwak.
Cà Phê Chồn được người Âu Châu phát hiện cách đây cả trăm năm ở các đảo Java và Suwalesi của Indonesia. Chồn thích ăn trái cà phê. Nó luôn luôn chọn trái nào chín và ngon nhất để ăn. Trong quá trình tiêu hóa, hột cà phê thấm nhiều dung dịch tự nhiên làm nó trở thành rất ngon. Người ta lấy hột cà phê, rửa sạch, và rang uống thơm ngon lắm.
Trang trại chúng tôi thăm viếng có nuôi mấy trăm con chồn, để cho chúng ăn cà phê mocha trồng ở đây, và tạo ra cà phê Chồn thứ thiệt. Đoàn du khách được xem cà phê Mocha trên cây, được giải thích về loại Chồn nuôi ở đây, quan sát hột cà phê lấy từ phân Chồn, và sau cùng được uống thử cà phê Mocha Chồn sản xuất ở đây. Ngon tuyệt vời.
Trong tour du lịch nầy, chúng tôi đi Lâm Hà cách Đà Lạt vài chục cây số. Các bạn biết Lâm Hà nghĩa là gì không? Lâm là Lâm Đồng, và Hà là Hà Nội. Tại sao Hà Nội? Vào năm 1976 Phe Chiến Thắng (Chánh quyền Việt Nam) đã tổ chức cho cán bộ và nhân dân ở các huyện ngoại thành Hà Nội và một số huyện của tỉnh Hà Tây ngày nay, vào xây dựng vùng kinh tế mới ở Nam Ban và Lán Tranh.
Ngày 28 tháng 10 năm 1987, Hội đồng Bộ trưởng (tức là chánh phủ) nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã ra quyết định thành lập huyện mới Lâm Hà, trên cơ sở sát nhập vùng kinh tế mới của Hà Nội ở Nam Ban, Lán Tranh thuộc huyện Đức Trọng với 5 xã khác của huyện Đức Trọng. (Sẽ bổ túc sau)